Suedia ishte një nga te paktat shtete te Evropes që nuk vendosi një izolim të detyrueshëm për shkak të koronavirusit. Strategjia e saj për trajtimin e shpërthimit është vlerësuar si një sukses nga disa dhe është dënuar si një dështim nga të tjerë. Cila është e vërteta?
Ndërsa nganjëherë nënkuptohet se Suedia nuk kishte një bllokim, ajo në fakt e bëri. Ishte thjesht kryesisht vullnetar, me vetëm disa masa ligjore siç ishte ndalimi i grumbullimeve të më shumë se 50 personave. “Kufizimet vullnetare funksionojnë, ashtu si edhe ato ligjore”, thotë arkitekti i strategjisë së Suedisë, kryepidemiologu Anders Tegnell.
Kjo duket të jetë e vërtetë, të paktën në Suedi. Masat funksionuan pothuajse po aq mirë, në nxitjen e njerëzve që të ndryshonin sjelljen e tyre. Adam Sheridan në Universitetin e Kopenhagës në Danimarkë, për shembull, ka përdorur të dhëna nga një bankë për të krahasuar modelet e shpenzimeve deri në prill në Suedi dhe Danimarkë. Danimarka vendosi një bllokim të detyrueshëm në 11 mars, një nga të parët në Evropë.
Sheridan zbuloi se shpenzimet, të cilat janë një tregues i sjelljes, si dhe i aktivitetit ekonomik, ranë gati po aq shumë në Suedi sa në Danimarkë: 25 për qind krahasuar me 29 për qind.
Në mënyrë të ngjashme, të dhënat nga aplikacioni i telefonit Citymapper, i cili ndihmon njerëzit të planifikojnë rrugët e tyre, sugjerojnë që udhëtimet në Stokholm ranë në 40 përqind të nivelit normal.
“Ky është një reduktim thelbësor”, thotë Martin McKee në London School of Hygiene & Tropical Medicine, ekipi i të cilit bëri analizën. Por kishte rënie edhe më të mëdha në qytete të tjera të mëdha evropiane me mbyllje të detyrueshme, në afro 20 përqind.
Pra, kishte një bllokim të konsiderueshëm vullnetar në Suedi, megjithatë nuk ishte aq efektiv në zvogëlimin e përhapjes së koronavirusit, si bllokimet e detyrueshme në Danimarkën dhe Norvegjinë fqinje. Rastet dhe vdekjet u rritën më shpejt në Suedi dhe rënia e tyre ka qenë më e avashtë.
Suedia kishte rreth 8340 raste të konfirmuara për milion njerëz deri në 17 gusht, krahasuar me 1815 në Norvegji dhe 2695 në Danimarkë. (Për Mbretërinë e Bashkuar, është 4690 dhe 16,320 për SHBA). Suedia ka pasur 57 vdekje për 100,000 njerëz, krahasuar me pesë në Norvegji dhe 11 në Danimarkë.
Analiza e Sheridan sugjeron që të rinjtë – shpenzimet e të cilëve kontribuojnë pak në ekonominë e përgjithshme – kishin më pak të ngjarë të ndryshonin sjelljen e tyre dhe mund të kenë dëmtuar izolimin vullnetar. Mes njerëzve të moshës midis 18 dhe 29, shpenzimet ranë shumë më pak në Suedi sesa në Danimarkë.
Tegnell, ndërkohë, thotë se niveli i lartë i vdekjeve në Suedi lidhej me dështimin për të parandaluar infeksionet në azile. Rastet tani janë përmirësuar, thotë ai. Gjysma e vdekjeve të Suedisë ishin në azile deri në mes të majit.
Po ekonomia? “Kjo nuk është bërë kurrë për të shpëtuar ekonominë. Eshtë bërë për të shpëtuar shëndetin publik”, thotë Tegnell. Kjo do të thotë shëndet publik në një kuptim të gjerë, shton ai, jo vetëm koronavirusin.
Thënë kjo, krahasimi i shpenzimeve të Sheridan sugjeron që ndikimi ekonomik u zvogëlua vetëm pak, duke mos vendosur një izolim të detyrueshëm më efektiv.
Për më tepër, të dhënat e fundit të nxjerra nga një bankë tjetër tregojnë se shpenzimet në Danimarkë janë rimëkëmbur më shpejt sesa në Suedi, thotë Sheridan.
Të tjerët kanë pohuar se Suedia pësoi më pak një rënie ekonomike në bazë të vlerësimeve fillestare të PBB-së për tremujorin e dytë të vitit 2020. Suedia ra me 8.6%, më pak se mesatarja e vlerësuar 11.9% në Bashkimin Evropian në tërësi.
Sidoqoftë, ata që parashtrojnë pretendime të tilla nuk arrijnë të tregojnë se disa vende që vendosën bllokime të detyrueshme dolën mirë ose më mirë. PBB ra me 8.4 për qind në Republikën Çeke, për shembull, dhe me vetëm 5.1 për qind në Lituani, më e ulta në BE.
Ajo për të cilën të gjithë studiuesit bien dakord është se ende nuk ka mbaruar. Mund të ketë valë të dyta në Danimarkë dhe Norvegji që Suedia i shmang sepse kaq shumë njerëz atje tashmë janë infektuar, megjithëse është shumë shpejt për të krahasuar shifrat.
Arritja e imunitetit të tufës ishte një nga qëllimet e Tegnell, por vëzhgimet e antitrupave sugjerojnë se vetëm rreth 20% e njerëzve në Stokholm janë infektuar, shifër e ngjashme me nivelet në Londër dhe Nju Jork. Kjo është shumë më pak se niveli i nvejoshëm, prej afro 70%. / New Scientist – Bota.al
